Trong thời gian gần đây, giá các vật liệu xây dựng và vật tư xây dựng đã tăng đáng kể, gây khó khăn cho nhiều nhà thầu. Tại thời điểm cuối quý II năm 2022, theo một số nhà thầu xây dựng, giá xăng dầu tăng khoảng 60% so với đầu năm đã gây ra tác động tiêu cực không chỉ đến giá cả của các vật liệu xây dựng mà còn đến chi phí cho mỗi ca máy thi công trên các công trình xây dựng. Hầu hết các dự án đã được ký kết hợp đồng từ đầu năm hoặc sớm hơn và được triển khai với cam kết không phát sinh chi phí so với hợp đồng. Do đó, khi giá nguyên vật liệu tăng cao, nhà thầu phải chấp nhận phần chi phí phát sinh. Những tăng chi phí này đã tạo ra áp lực lớn đối với nhà thầu về chi phí vận hành các thiết bị cơ giới thi công và dẫn đến các dự án đầu tư xây dựng bị đội vốn, vượt tổng mức đầu tư đã được phê duyệt và gây chậm tiến độ.
Vừa qua, Bộ Xây dựng đã ban hành Thông tư 02/2023 hướng dẫn chi tiết một số nội dung về hợp đồng xây dựng.
Thông tư này áp dụng đối với các tổ chức, cá nhân liên quan đến việc xác lập và quản lý thực hiện hợp đồng xây dựng thuộc các dự án đầu tư xây dựng sử dụng vốn đầu tư công, vốn nhà nước ngoài đầu tư công và hợp đồng xây dựng giữa doanh nghiệp dự án với các nhà thầu xây dựng thực hiện các gói thầu thuộc dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư. Các tổ chức, cá nhân xác lập và quản lý hợp đồng xây dựng đối với các dự án sử dụng vốn khác có thể tham khảo các quy định tại Thông tư này để thực hiện. Trong đó có quy định về điều chỉnh đơn giá và giá hợp đồng xây dựng được quy định chi tiết như sau:
Căn cứ điều chỉnh đơn giá và giá hợp đồng xây dựng
Trong hợp đồng xây dựng các bên phải thỏa thuận cụ thể các trường hợp được điều chỉnh đơn giá và giá hợp đồng xây dựng; trình tự, phạm vi, phương pháp và căn cứ điều chỉnh giá hợp đồng; phương pháp điều chỉnh giá hợp đồng phải phù hợp với loại giá hợp đồng, tính chất công việc trong hợp đồng xây dựng.
Quy định về các trường hợp điều chỉnh đơn giá hợp đồng
- Việc điều chỉnh đơn giá thực hiện hợp đồng chỉ áp dụng đối với hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh và hợp đồng theo thời gian khi các bên có thỏa thuận trong hợp đồng.
- Trường hợp khối lượng công việc thực tế thực hiện tăng hoặc giảm lớn hơn 20% khối lượng công việc tương ứng ghi trong hợp đồng, đồng thời làm thay đổi trên 0,25% giá trị hợp đồng và trên 1% đơn giá của công việc đó hoặc khối lượng phát sinh chưa có đơn giá trong hợp đồng thì các bên thống nhất xác định đơn giá mới theo nguyên tắc đã thỏa thuận trong hợp đồng về đơn giá cho các khối lượng này để thanh toán.
Trường hợp khối lượng công việc thực tế thực hiện tăng lớn hơn 20% khối lượng công việc tương ứng ghi trong hợp đồng, đơn giá mới chỉ được áp dụng cho phần khối lượng thực tế thực hiện vượt quá 120% khối lượng ghi trong hợp đồng.
Trường hợp khối lượng công việc thực tế thực hiện giảm lớn hơn 20% khối lượng công việc tương ứng ghi trong hợp đồng, đơn giá mới được áp dụng cho toàn bộ khối lượng công việc thực tế hoàn thành được nghiệm thu.
- Trường hợp khối lượng thực tế thực hiện tăng hoặc giảm nhỏ hơn hoặc bằng 20% khối lượng công việc tương ứng ghi trong hợp đồng thì áp dụng đơn giá trong hợp đồng, kể cả đơn giá đã được điều chỉnh theo thỏa thuận của hợp đồng (nếu có) để thanh toán.
- Việc điều chỉnh đơn giá hợp đồng cho những khối lượng công việc mà tại thời điểm ký hợp đồng bên giao thầu và bên nhận thầu có thỏa thuận điều chỉnh đơn giá thực hiện theo quy định tại Khoản 3 Điều này và hướng dẫn của Bộ Xây dựng.
Phương pháp điều chỉnh giá hợp đồng xây dựng
Việc áp dụng các phương pháp điều chỉnh giá phải phù hợp với tính chất công việc, loại giá hợp đồng, đồng tiền thanh toán và phải được thỏa thuận trong hợp đồng.
Phương pháp điều chỉnh giá hợp đồng xây dựng bao gồm: Phương pháp dùng hệ số điều chỉnh giá và Phương pháp bù trừ trực tiếp thực hiện theo hướng dẫn chi tiết tại Phụ lục I kèm theo Thông tư 02/2023/TT-BXD.
Đối với hợp đồng tư vấn xây dựng thực hiện thanh toán theo thời gian (theo tháng, tuần, ngày, giờ) thì việc điều chỉnh mức tiền lương cho chuyên gia thực hiện theo công thức điều chỉnh cho một yếu tố chi phí nhân công tại mục I Phụ lục I kèm theo Thông tư 02/2023/TT-BXD.
Điều chỉnh, bổ sung hợp đồng xây dựng
Khi điều chỉnh giá hợp đồng xây dựng dẫn đến phải điều chỉnh, bổ sung hợp đồng thì phải ký kết phụ lục hợp đồng làm cơ sở điều chỉnh giá hợp đồng. Chủ đầu tư có trách nhiệm phê duyệt hoặc trình phê duyệt dự toán điều chỉnh, phát sinh theo đúng các quy định của pháp luật về quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình và hợp đồng xây dựng làm cơ sở ký kết phụ lục bổ sung hợp đồng.