Theo một số nghiên cứu, khu vực hộ kinh doanh (kinh tế cá thể – bao gồm cả khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản) chiếm tỷ trọng 30% trong cơ cấu GDP của toàn bộ nền kinh tế. Với hơn 5 triệu hộ kinh doanh, tạo việc làm cho khoảng 9 triệu lao động, chiếm tới 16,5% tổng số lao động của cả nước. Các quy định pháp luật điều chỉnh hoạt động của chủ thể này ngày càng hoàn thiện và đi cùng với đó yêu cầu tuân thủ ngày càng cao hơn. Trong nội dung sau đây, Sofin Legal xin được tóm lược một số quy định về lập chứng từ và ghi sổ kế toán của nhóm Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai.
I. Các phương pháp khai thuế đối với Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh
Hiện nay, đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh sẽ kê khai thuế thu nhập cá nhân, thuế giá trị gia tăng theo phương pháp kê khai hoặc phương pháp khai thuế theo từng lần phát sinh hoặc theo phương pháp khoán.
1. Phương pháp kê khai
“Phương pháp kê khai” là phương pháp khai thuế, tính thuế theo tỷ lệ trên doanh thu thực tế phát sinh theo kỳ tháng hoặc quý.
“Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai” là hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh quy mô lớn; hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh chưa đáp ứng quy mô lớn nhưng lựa chọn nộp thuế theo phương pháp kê khai.
“Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh quy mô lớn” là hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có quy mô về doanh thu, lao động đáp ứng từ mức cao nhất về tiêu chí của doanh nghiệp siêu nhỏ trở lên, cụ thể như sau: hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản và lĩnh vực công nghiệp, xây dựng có số lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm từ 10 người trở lên hoặc tổng doanh thu của năm trước liền kề từ 3 tỷ đồng trở lên; hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ có số lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm từ 10 người trở lên hoặc tổng doanh thu của năm trước liền kề từ 10 tỷ đồng trở lên.
2. Phương pháp khai thuế theo từng lần phát sinh
“Phương pháp khai thuế theo từng lần phát sinh” là phương pháp khai thuế, tính thuế theo tỷ lệ trên doanh thu thực tế từng lần phát sinh.
“Cá nhân kinh doanh nộp thuế theo từng lần phát sinh” là cá nhân kinh doanh không thường xuyên và không có địa điểm kinh doanh cố định.
3. Phương pháp khoán
“Phương pháp khoán” là phương pháp tính thuế theo tỷ lệ trên doanh thu khoán do cơ quan thuế xác định để tính mức thuế khoán theo quy định tại Điều 51 Luật Quản lý thuế.
“Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán” là hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ, trừ trường hợp hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh thuộc trường hợp nộp thuế theo phương pháp kê khai và cá nhân kinh doanh thuộc trường hợp nộp thuế theo từng lần phát sinh.
II. Quy định về lập chứng từ và ghi sổ kế toán đối với Hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh.
1. Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai phải thực hiện việc lập chứng từ kế toán và ghi sổ kế toán theo quy định.
2. Chứng từ kế toán
Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh lập, lưu trữ và ký chứng từ kế toán theo quy định của Điều 16, 17, 19 của Luật Kế toán. Lập và lưu trữ chứng từ kế toán dưới dạng điện tử theo quy định tại Điều 17, 18 Luật Kế toán.
Biểu mẫu, nội dung và phương pháp lập các chứng từ kế toán được hướng dẫn tại Phụ lục 1 “Biểu mẫu và phương pháp lập chứng từ kế toán” đính kèm theo Thông tư 88/2021 của Bộ Tài chính.
| STT | Tên chứng từ | Ký hiệu |
| I | Các chứng từ quy định tại Thông tư này | |
| 1 | Phiếu thu | Mẫu số 01-TT |
| 2 | Phiếu chi | Mẫu số 02-TT |
| 3 | Phiếu nhập kho | Mẫu số 03-VT |
| 4 | Phiếu xuất kho | Mẫu số 04-VT |
| 5 | Bảng thanh toán tiền lương và các khoản thu nhập của người lao động | Mẫu số 05-LĐTL |
| II | Các chứng từ quy định theo pháp luật khác | |
| 1 | Hóa đơn | |
| 2 | Giấy nộp tiền vào NSNN | |
| 3 | Giấy báo Nợ, Giấy báo Có của ngân hàng | |
| 4 | Ủy nhiệm chi |
3. Sổ kế toán
Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh phải mở sổ, ghi sổ, khóa sổ và lưu trữ sổ kế toán theo quy định tại Điều 24, 25, 26 Luật Kế toán. Việc mở sổ, ghi sổ, khóa sổ và lưu trữ sổ kế toán trên phương tiện điện tử theo quy định tại Điều 26 Luật Kế toán. Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được vận dụng các quy định về việc sửa chữa sổ kế toán tại Điều 27 Luật Kế toán để thực hiện cho phù hợp với đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh. Biểu mẫu các sổ kế toán ban hành kèm theo Thông tư 88/2021 của Bộ Tài chính.
| STT | Tên sổ kế toán | Ký hiệu |
| 1 | Sổ chi tiết doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ | Mẫu số S1- HKD |
| 2 | Sổ chi tiết vật liệu, dụng cụ, sản phẩm, hàng hóa | Mẫu số S2-HKD |
| 3 | Sổ chi phí sản xuất, kinh doanh | Mẫu số S3-HKD |
| 4 | Sổ theo dõi tình hình thực hiện nghĩa vụ thuế với NSNN | Mẫu số S4-HKD |
| 5 | Sổ theo dõi tình hình thanh toán tiền lương và các khoản nộp theo lương của người lao động | Mẫu số S5-HKD |
| 6 | Sổ quỹ tiền mặt | Mẫu số S6-HKD |
| 7 | Sổ tiền gửi ngân hàng | Mẫu số S7-HKD |
4. Bảo quản, lưu trữ các tài liệu kế toán
Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh bảo quản, lưu trữ các tài liệu kế toán nhằm phục vụ cho việc xác định nghĩa vụ thuế của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh với ngân sách nhà nước và công tác quản lý hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh của cơ quan thuế. Cụ thể:
- Tài liệu kế toán phải được đơn vị kế toán bảo quản đầy đủ, an toàn trong quá trình sử dụng và lưu trữ.
- Trường hợp tài liệu kế toán bị tạm giữ, bị tịch thu thì phải có biên bản kèm theo bản sao chụp tài liệu kế toán đó; nếu tài liệu kế toán bị mất hoặc bị hủy hoại thì phải có biên bản kèm theo bản sao chụp tài liệu hoặc bản xác nhận.
- Tài liệu kế toán phải đưa vào lưu trữ trong thời hạn 12 tháng, kể từ ngày kết thúc kỳ kế toán năm hoặc kết thúc công việc kế toán.
- Người đại diện theo pháp luật của đơn vị kế toán chịu trách nhiệm tổ chức bảo quản, lưu trữ tài liệu kế toán.
- Tài liệu kế toán phải được lưu trữ theo thời hạn sau đây: Ít nhất là 05 năm đối với tài liệu kế toán dùng cho quản lý, điều hành của đơn vị kế toán, gồm cả chứng từ kế toán không sử dụng trực tiếp để ghi sổ kế toán và lập báo cáo tài chính; Ít nhất là 10 năm đối với chứng từ kế toán sử dụng trực tiếp để ghi sổ kế toán và lập báo cáo tài chính, sổ kế toán và báo cáo tài chính năm, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác;
- Loại tài liệu kế toán phải lưu trữ bao gồm: Chứng từ kế toán; Sổ kế toán chi tiết, sổ kế toán tổng hợp; Báo cáo tài chính; báo cáo quyết toán ngân sách; báo cáo tổng hợp quyết toán ngân sách;
- Và Tài liệu khác có liên quan đến kế toán bao gồm các loại hợp đồng; báo cáo kế toán quản trị; hồ sơ, báo cáo quyết toán dự án hoàn thành, dự án quan trọng quốc gia; báo cáo kết quả kiểm kê và đánh giá tài sản; các tài liệu liên quan đến kiểm tra, thanh tra, giám sát, kiểm toán; biên bản tiêu hủy tài liệu kế toán; quyết định bổ sung vốn từ lợi nhuận, phân phối các quỹ từ lợi nhuận; các tài liệu liên quan đến giải thể, phá sản, chia, tách, hợp nhất sáp nhập, chấm dứt hoạt động, chuyển đổi hình thức sở hữu, chuyển đổi loại hình doanh nghiệp hoặc chuyển đổi đơn vị; tài liệu liên quan đến tiếp nhận và sử dụng kinh phí, vốn, quỹ; tài liệu liên quan đến nghĩa vụ thuế, phí, lệ phí và nghĩa vụ khác đối với Nhà nước và các tài liệu khác.
Trên đây là một số nội dung cơ bản về chế độ kế toán áp dụng cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, Sofin Legal luôn sẳn sàng tiếp nhận và tư vấn các thắc mắc của Quý khách hàng về nội dung liên quan, vui lòng liên hệ chúng tôi theo hotline: 0898148102. Rất mong được phục vụ Quý khách hàng.
Trân trọng./.
