Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam là một khung pháp lý quan trọng và không ngừng hoàn thiện để điều chỉnh việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin tổng quan về thời điểm nhãn hiệu được bảo hộ tại Việt Nam, bao gồm thông tin về quy trình đăng ký, các yêu cầu để được đăng ký hợp lệ và các biện pháp thực thi hiện có.
Định nghĩa nhãn hiệu
Nhãn hiệu là những dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau. Dấu hiệu dùng làm nhãn hiệu là dấu hiệu nhìn thấy được dưới dạng chữ cái, từ ngữ, hình vẽ, hình ảnh, hình ba chiều hoặc sự kết hợp các yếu tố đó, được thể hiện bằng một hoặc nhiều màu sắc hoặc dấu hiệu âm thanh thể hiện được dưới dạng đồ họa;
Tại Việt Nam, nhãn hiệu được bảo hộ và điều chỉnh bởi Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2009, 2019 và 2022 (Luật SHTT) và các văn bản hướng dẫn thi hành.
Điều kiện bảo hộ
Điều kiện bảo hộ là yếu tố quan trọng cần xem xét khi xác định hiệu lực của nhãn hiệu tại Việt Nam. Một nhãn hiệu phải tuân thủ các nguyên tắc và quy định nhất định để được pháp luật Việt Nam bảo hộ.
Để bảo hộ nhãn hiệu ở Việt Nam, trước hết nhãn hiệu phải được đăng ký, trừ trường hợp là nhãn hiệu nổi tiếng. Chủ sở hữu nhãn hiệu phải nộp đơn cho Cục Sở hữu trí tuệ, kèm theo mẫu nhãn hiệu và danh mục hàng hóa, dịch vụ mang nhãn hiệu. Cục SHTT sẽ đánh giá nhãn hiệu có đáp ứng các điều kiện bảo hộ theo quy định của pháp luật hay không, nếu đáp ứng các điều kiện bảo hộ thì sẽ cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu.
Nhãn hiệu được bảo hộ nếu đáp ứng các điều kiện chung là:
- Là dấu hiệu nhìn thấy được dưới dạng chữ cái, từ ngữ, hình vẽ, hình ảnh, hình ba chiều hoặc sự kết hợp các yếu tố đó, được thể hiện bằng một hoặc nhiều màu sắc hoặc dấu hiệu âm thanh thể hiện được dưới dạng đồ họa;
- Có khả năng phân biệt hàng hoá, dịch vụ của chủ sở hữu nhãn hiệu với hàng hoá, dịch vụ của chủ thể khác.
Bên cạnh đó, dấu hiệu phải không thuộc các trường hợp được quy định tại Điều 73 Luật SHTT. Đồng thời, Luật SHTT không bảo hộ nhãn hiệu trái với đạo đức xã hội, trật tự công cộng, có hại cho quốc phòng, an ninh.
Cách đăng ký nhãn hiệu
Thủ tục đăng ký nhãn hiệu tại Việt Nam đã được hướng dẫn chi tiết và đơn giản. Bước đầu tiên để được bảo hộ nhãn hiệu là nộp đơn lên Cục Sở hữu trí tuệ . Người nộp đơn có thể lựa chọn hình thức nộp đơn giấy hoặc hình thức nộp đơn trực tuyến qua Cổng dịch vụ công trực tuyến của Cục Sở hữu trí tuệ, cụ thể:
a) Hình thức nộp đơn giấy
Người nộp đơn có thể nộp đơn đăng ký nhãn hiệu trực tiếp hoặc qua dịch vụ của bưu điện đến một trong các điểm tiếp nhận đơn của Cục Sở hữu trí tuệ, cụ thể:
– Trụ sở Cục Sở hữu trí tuệ, địa chỉ: 386 Nguyễn Trãi, quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội.
– Văn phòng đại diện Cục Sở hữu trí tuệ tại thành phố Hồ Chí Minh, địa chỉ: Lầu 7, tòa nhà Hà Phan, 17/19 Tôn Thất Tùng, phường Phạm Ngũ Lão, quận 1, thành phố Hồ Chí Minh.
– Văn phòng đại diện Cục Sở hữu trí tuệ tại thành phố Đà Nẵng, địa chỉ: Tầng 3, số 135 Minh Mạng, phường Khuê Mỹ, quận Ngũ Hành Sơn, thành phố Đà Nẵng.
Trường hợp nộp hồ sơ đơn đăng ký nhãn hiệu qua bưu điện, người nộp đơn cần chuyển tiền qua dịch vụ của bưu điện, sau đó phô tô Giấy biên nhận chuyển tiền gửi kèm theo hồ sơ đơn đến một trong các điểm tiếp nhận đơn nêu trên của Cục Sở hữu trí tuệ để chứng minh khoản tiền đã nộp.
b) Hình thức nộp đơn trực tuyến
– Điều kiện để nộp đơn trực tuyến: Người nộp đơn cần có chứng thư số và chữ ký số, đăng ký tài khoản trên Hệ thống tiếp nhận đơn trực tuyến và được Cục Sở hữu trí tuệ phê duyệt tài khoản để thực hiện các giao dịch đăng ký quyền SHCN.
– Trình tự nộp đơn trực tuyến: Người nộp đơn cần thực hiện việc khai báo và gửi đơn đăng ký nhãn hiệu trên Hệ thống tiếp nhận đơn trực tuyến của Cục Sở hữu trí tuệ, sau khi hoàn thành việc khai báo và gửi đơn trên Hệ thống tiếp nhận đơn trực tuyến, Hệ thống sẽ gửi lại cho người nộp đơn Phiếu xác nhận nộp tài liệu trực tuyến. Trong thời hạn 01 tháng kể từ ngày gửi đơn trực tuyến, người nộp đơn phải đến một trong các điểm tiếp nhận đơn của Cục Sở hữu trí tuệ vào các ngày làm việc trong giờ giao dịch để xuất trình Phiếu xác nhận tài liệu nộp trực tuyến và tài liệu kèm theo (nếu có) và nộp phí/lệ phí theo quy định. Nếu tài liệu và phí/lệ phí đầy đủ theo quy định, cán bộ nhận đơn sẽ thực hiện việc cấp số đơn vào Tờ khai trên Hệ thống tiếp nhận đơn trực tuyến, nếu không đủ tài liệu và phí/lệ phí theo quy định thì đơn sẽ bị từ chối tiếp nhận. Trong trường hợp Người nộp đơn không hoàn tất thủ tục nộp đơn theo quy định, tài liệu trực tuyến sẽ bị hủy và Thông báo hủy tài liệu trực tuyến được gửi cho Người nộp đơn trên Hệ thống tiếp nhận đơn trực tuyến.
Đối với thủ tục đăng ký nhãn hiệu, người nộp đơn phải cung cấp các tài liệu tối thiểu bao gồm như sau:
– 02 Tờ khai đăng ký nhãn hiệu, đánh máy theo mẫu số: 04-NH Phụ lục A của Thông tư 01/2007/TT-BKHCN [Phần mô tả nhãn hiệu: mẫu nhãn hiệu phải được mô tả để làm rõ các yếu tố cấu thành của nhãn hiệu và ý nghĩa tổng thể của nhãn hiệu nếu có; nếu nhãn hiệu có từ, ngữ thuộc ngôn ngữ tượng hình thì từ, ngữ đó phải được phiên âm; nhãn hiệu có từ, ngữ bằng tiếng nước ngoài thì phải được dịch ra tiếng Việt. Nếu nhãn hiệu có chứa chữ số không phải là chữ số ả-rập hoặc la-mã thì phải dịch ra chữ số ả-rập; phần Danh mục các hàng hoá/dịch vụ trong tờ khai phải được phân nhóm phù hợp với bảng phân loại quốc tế về hàng hoá, dịch vụ (theo Thoả ước Nice lần thứ 11)]
– 05 Mẫu nhãn hiệu kèm theo (mẫu nhãn hiệu kèm theo phải giống hệt mẫu nhãn hiệu dán trên tờ khai đơn đăng ký kể cả về kích thước và màu sắc. Mẫu nhãn hiệu phải được trình bày rõ ràng với kích thước của mỗi thành phần trong nhãn hiệu không lớn hơn 80mm và không nhỏ hơn 8mm, tổng thể nhãn hiệu phải được trình bày trong khuôn mẫu nhãn hiệu có kích thước 80mm x 80mm. Nếu yêu cầu bảo hộ màu sắc thì tất cả các mẫu nhãn hiệu trên tờ khai và kèm theo đều phải được trình bày đúng màu sắc cần bảo hộ);
– Chứng từ nộp phí, lệ phí.
Trường hợp đơn đăng ký nhãn hiệu là nhãn hiệu tập thể hoặc nhãn hiệu chứng nhận, ngoài các tài liệu tối thiểu nêu trên, đơn đăng ký cần phải có thêm các tài liệu sau:
– Quy chế sử dụng nhãn hiệu tập thể hoặc nhãn hiệu chứng nhận;
– Bản thuyết minh về tính chất, chất lượng đặc trưng (hoặc đặc thù) của sản phẩm mang nhãn hiệu (nếu nhãn hiệu được đăng ký là nhãn hiệu tập thể dùng cho sản phẩm có tính chất đặc thù hoặc là nhãn hiệu chứng nhận chất lượng của sản phẩm hoặc là nhãn hiệu chứng nhận nguồn gốc địa lý của đặc sản địa phương);
– Bản đồ khu vực địa lý (nếu nhãn hiệu đăng ký là nhãn hiệu chứng nhận nguồn gốc địa lý của sản phẩm, hoặc nhãn hiệu chứa địa danh hoặc dấu hiệu chỉ nguồn gốc địa lý của đặc sản địa phương).
– Văn bản của Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cho phép sử dụng địa danh hoặc dấu hiệu khác chỉ nguồn gốc địa lý của đặc sản địa phương để đăng ký nhãn hiệu (nếu nhãn hiệu đăng ký là nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận có chứa địa danh hoặc dấu hiệu khác chỉ nguồn gốc địa lý của đặc sản địa phương).
Sau khi được Cục Sở hữu trí tuệ tiếp nhận, đơn đăng ký sẽ được xem xét theo trình tự sau:
– Thẩm định hình thức: 01 tháng
– Công bố đơn: trong thời hạn 02 tháng kể từ ngày đơn đăng ký nhãn hiệu có Quyết định chấp nhận đơn hợp lệ
– Thẩm định nội dung: không quá 09 tháng, kể từ ngày công bố đơn.
Sau khi được thẩm định nội dung và cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu, văn bằng bảo hộ có hiệu lực từ ngày cấp đến hết mười năm kể từ ngày nộp đơn, có thể gia hạn nhiều lần liên tiếp, mỗi lần mười năm.
Lợi ích của việc đăng ký
Khi nói đến việc bảo vệ nhãn hiệu tại Việt Nam, đăng ký là chìa khóa, trừ trường hợp của nhãn hiệu nổi tiếng. Đăng ký nhãn hiệu với Cục SHTT mang lại nhiều lợi ích và giúp các chủ thể kinh doanh yên tâm khi đưa nhãn hiệu, nhận dạng thương hiệu của họ vào khai thác thương mại. Việc đăng ký không chỉ khẳng định quyền hợp pháp của chủ sở hữu mà còn là bằng chứng hỗ trợ cho bất kỳ vụ việc tranh chấp tiềm ẩn nào có thể phát sinh trong tương lai.
Có nhãn hiệu đã được cấp văn bằng bảo hộ mang lại cho chủ sở hữu quyền được chống lại việc sử dụng trái phép hoặc lạm dụng của người khác. Nhãn hiệu đã đăng ký giúp chủ sở hữu mạnh dạn đầu tư đưa vào khai thác thương mại, xây dựng thương hiệu giúp phân biệt một doanh nghiệp với các đối thủ cạnh tranh và tăng cường khả năng nhận diện, xác lập uy tín trong tâm trí khách hàng.
Thực thi quyền
Thực thi quyền là một phần quan trọng trong việc sử dụng nhãn hiệu tại Việt Nam. Với sự bảo vệ cần thiết, nhãn hiệu có thể trở thành công cụ mạnh mẽ cho các doanh nghiệp muốn phân biệt mình với các đối thủ cạnh tranh và tăng thị phần. Tuy nhiên, quá trình thực thi các quyền đó có thể gặp khó khăn nếu không hiểu rõ quy định về nhãn hiệu của Luật SHTT.
Khi phát hiện ra hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ với đối tượng đã được bảo hộ của mình, chủ sở hữu có thể thực hiện biện pháp xử lý hành vi này để buộc bên xâm phạm chấm dứt hành vi bằng biện pháp hành chính, dân sự hoặc hình sự.
Việc thực thi quyền có thể được tiến hành qua các bước như sau:
Bước 1: Giám định hành vi xâm phạm SHTT
Việc giám định và phân tích cẩn thận hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ có thể giúp ích rất nhiều cho chủ sở hữu cũng như các cơ quan có thẩm quyền trong việc xác định liệu có hành vi vi phạm quyền sở hữu trí tuệ từ bên thứ ba hay không, đây là tài liệu quan trọng làm cơ sở để cân nhắc áp dụng một trong các biện pháp xử lý phù hợp.
Bước 2: Gửi thư cảnh báo đến chủ thể xâm phạm quyền SHTT
Sau khi kết thúc giám định, trong đó xác định có hành vi xâm phạm quyền SHTT thì chủ sở hữu nên gửi thư cảnh báo cho người vi phạm về hành vi xâm phạm quyền SHTT của họ. Tuy đây không phải là thủ tục bắt buộc nhưng nó cần thiết vì những lý do sau:
- Thư cảnh báo cho phép bạn thông báo rõ ràng về sự vi phạm của người khác và yêu cầu họ ngưng hành vi vi phạm.
- Thư cảnh báo cung cấp bằng chứng về sự vi phạm nếu bạn quyết định tiếp tục yêu cầu xử lý hành vi xâm phạm.
- Thư cảnh báo có thể giúp tiết kiệm thời gian và chi phí cho quá trình xử lý xâm phạm hoặc một vụ việc tranh chấp tại tòa án bằng cách để cho các bên tìm ra giải pháp để thương lượng trước khi sự việc trở nên nghiêm trọng hơn.
Bước 3: Tiến hành xử lý hành vi xâm phạm bằng biện pháp hành chính, dân sự hoặc hình sự
Trong trường hợp bên vi phạm không hợp tác để chấm dứt các hành vi xâm phạm sau khi nhận được Thư cảnh báo chấm dứt hành vi vi phạm thì bạn có thể quyết định tiếp tục sử dụng các biện pháp yêu cầu xử lý hành vi xâm phạm quyền SHTT.
Như vậy, các doanh nghiệp nên tham khảo các bước trên để bảo vệ thương hiệu của mình. Bằng cách đăng ký nhãn hiệu với Cục SHTT, các chủ thế kinh doanh có thể được đảm bảo rằng nhãn hiệu của họ được bảo hộ về mặt pháp lý và không bị bất kỳ đơn vị nào khác sử dụng khi chưa được phép. Đăng ký nhãn hiệu giúp ngăn ngừa tranh chấp giữa các công ty và đối thủ cạnh tranh về quyền sở hữu nhãn hiệu. Nó cũng cho phép các doanh nghiệp bảo vệ danh tiếng nhãn hiệu của họ bằng cách ngăn chặn việc sản xuất hàng giả hoặc hàng nhái. Hơn nữa, điều quan trọng là các doanh nghiệp phải thường xuyên tra cứu, khảo sát thị trường để kịp thời phát hiện việc sử dụng trái phép nhãn hiệu của mình và có hành động ngay lập tức nếu cần thiết.
